Ορθόδοξη χριστιανική πίστη και διατροφή - νηστείες

Οι θρησκευτικές συνθήκες που επηρεάζουν τις διατροφικές συνήθειες ενός ατόμου, ποικίλουν ανάλογα με τη θρησκεία και τις πεποιθήσεις του.

Στην Ορθόδοξη Χριστιανική πίστη,  υπάρχουν αρκετές νηστείες που απαγορεύουν την κατάλυση κάποιων τροφών σε ορισμένες περιόδους του χρόνου.

Νηστεία είναι η αποχή από συγκεκριμένα είδη τροφίμων. Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Νηστεία είναι να τρώμε μικρές ποσότητες από τα επιτρεπόμενα τρόφιμα και να προσπαθούμε να απέχουμε από κάθε αμαρτία, αφιερώνοντας ταυτόχρονα κάποιο χρόνο της ημέρας στην προσευχή.

Πρώτος ο Χριστός, μας έδωσε το παράδειγμα της νηστείας όταν μετά την βάπτισή του στον Ιορδάνη ποταμό, παρέμεινε νηστεύοντας επί σαράντα ημέρες στην έρημο. Με το παράδειγμά του, ο Ιησούς μας έδωσε την νηστεία ως μία σωματική και πνευματική άσκηση, η οποία δυναμώνει την θέληση του ανθρώπου και ταυτόχρονα δείχνει την αγάπη του προς τον δημιουργό.

Τα είδη των νηστειών είναι τα εξής:

1.  ΚΑΤΑΛΥΣΗ ΕΙΣ ΠΑΝΤΑ: Επιτρέπει την κατάλυση οποιασδήποτε τροφής, μπορούμε δηλαδή να τρώμε τα πάντα.
2.  ΚΑΤΑΛΥΣΗ ΟΙΝΟΥ ΚΑΙ ΕΛΑΙΟΥ: Επιτρέπει την κατάλυση κρασιού, λαδιού και όλων των φυτικών προϊόντων.
3.  ΞΗΡΟΦΑΓΙΑ (νηστεία άνευ ελαίου): Επιτρέπει την κατάλυση μόνο φυτικών προϊόντων εκτός από το λάδι και το κρασί.
Ημέρες νηστείας είναι οι Τετάρτες και η Παρασκευές όλου του χρόνου. Όλες οι υπόλοιπες ημέρες της εβδομάδας είναι «καταλύσιμες», δηλαδή επιτρέπεται η κατανάλωση όλων των τροφών.

Υπάρχουν, επίσης, κάποιες περίοδοι νηστειών (Σαρακοστές) που είναι οι εξής:

1.  Η ΜΕΓΑΛΗ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗ: Αρχίζει την Καθαρά Δευτέρα και τελειώνει το Μεγάλο Σάββατο, της Αναστάσεως. Στις 25 Μαρτίου, ημέρα του Ευαγγελισμού, και την Κυριακή των Βαΐων, επιτρέπεται να φάμε ψάρι.
2.  Η ΝΗΣΤΕΙΑ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ: Από 15 Νοεμβρίου έως 24 Δεκεμβρίου. Από τις 15 Νοεμβρίου έως τις 17 Δεκεμβρίου επιτρέπεται να τρώμε ψάρι κάθε μέρα εκτός Τετάρτης και Παρασκευής.
3.  ΝΗΣΤΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ: Από 1 μέχρι 14 Αυγούστου. Την 6η Αυγούστου (Μεταμόρφωση του Σωτήρος) επιτρέπεται να φάμε ψάρι.
4.  ΝΗΣΤΕΙΑ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ: Από τη Δευτέρα μετά την Κυριακή των Αγίων Πάντων ως τις 28 Ιουνίου (παραμονή των Αγίων Πέτρου και Παύλου).  Καθ’ όλο το διάστημα της νηστείας, επιτρέπεται να τρώμε ψάρια κάθε μέρα, εκτός Τετάρτης και Παρασκευής.

Αυστηρότατη νηστεία, κατά την οποία απαγορεύεται να τρώμε ακόμα και λάδι ή κρασί,  γίνεται επίσης και τις εξής τέσσερις ημέρες:

1.   5 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ Παραμονή  των Θεοφανείων

2.  29 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ Αποτομή της Τιμίας Κεφαλής του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου

3.  14 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ Ύψωση του Τιμίου Σταυρού

4.  24 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ  Παραμονή Χριστουγέννων

Σημείωση:  εάν μία από τις παραπάνω 4 ημέρες, πέσει Σάββατο ή Κυριακή, τότε επιτρέπεται να φάμε λάδι και να πιούμε κρασί.

Η Ορθόδοξη Χριστιανική Εκκλησία όμως, δεν καθόρισε μόνο περιόδους νηστείας. Καθόρισε και περιόδους «απολυτές», που τρώγονται δηλαδή, όλα, όλες τις ημέρες, και την Τετάρτη και την Παρασκευή.

Τέτοιες περίοδοι είναι οι εξής:

1. ΤΟ ΔΩΔΕΚΑΗΜΕΡΟ, δηλαδή από 25 Δεκεμβρίου μέχρι 6 Ιανουαρίου, με εξαίρεση την παραμονή των Θεοφανείων (5 Ιανουαρίου) που είναι νηστεία.
2. Η ΔΙΑΚΑΙΝΗΣΙΜΟΣ, δηλαδή η εβδομάδα μετά το Πάσχα.

3. Η ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗ.

4. ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΕΒΔΟΜΑΔΕΣ ΠΡΙΝ ΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗ (ΑΠΟΚΡΙΕΣ).

Εκτός από τις παραπάνω περιπτώσεις, επιτρέπεται να φάμε ψάρι, ημέρα Τετάρτη ή Παρασκευή, στις παρακάτω ημερομηνίες:

1.  7 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ  Του Αγίου Ιωάννου του Βαπτιστή.

2.  2 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ  Η Υπαπαντή του Κυρίου.

3.  24 ΙΟΥΝΙΟΥ  Η γέννηση του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου.

4.  29 ΙΟΥΝΙΟΥ  Των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου.

5.  6 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ  Η Μεταμόρφωση του Κυρίου Ημών Ιησού Χριστού.

6.  15 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ Η Κοίμηση της Θεοτόκ
ου.

7.  8 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ Τα γενέθλια της Θεοτόκου.

8.  14 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ Του Αγίου Φιλίππου.

9.  21 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ Τα εισόδια της Θεοτόκου.

Ένας τελευταίος κανόνας είναι ότι, όταν είναι νηστεία και η ημέρα είναι Σάββατο, επιτρέπεται να φάμε λάδι, εκτός από την ημέρα του Μεγάλου Σαββάτου.

Δείτε το: Εορτολόγιο 2022, με όλες τις Νηστείες της Εκκλησίας μας

Δείτε το: Εορτολόγιο 2023, με όλες τις Νηστείες της Εκκλησίας μας

Η νηστεία , όμως, δεν υπάρχει μόνο στο Χριστιανισμό, αλλά και σε άλλες θρησκείες και πολιτισμούς.

Στους αρχαίους ασιατικούς λαούς και στους Αιγυπτίους τη νηστεία επέβαλλαν επίσης θρησκευτικοί λόγοι. Προκειμένου να ετοιμαστούν οι πιστοί για τη συμμετοχή τους σε ιερές θρησκευτικές τελετές ή για να τιμήσουν ή να εξιλεώσουν κάποιο θεό, έπρεπε να απόσχουν γενικά ή μερικά από τροφές. Οι Αιγύπτιοι, όπως μας πληροφορεί ο Ηρόδοτος, υποβάλλονταν σε νηστεία για θρησκευτικούς, αλλά και για λόγου υγιεινής. Νήστευαν κυρίως στις μεγάλες εορτές της Ίσιδας.
Από τους Αιγυπτίους η συνήθεια πέρασε στους Έλληνες και τους Εβραίους, από τους οποίους την παρέλαβαν αργότερα οι Χριστιανοί και οι Μωαμεθανοί.
Οι Εβραίοι νήστευαν χωρίς να τους το επιβάλλει κανένας θρησκευτικός κανόνας. Η νηστεία των Εβραίων συνίστατο κυρίως στην μείωση του αριθμού των γευμάτων.

-- Η φωτογραφία είναι από το μοναστήρι των Αγίου Νεκταρίου και Φανουρίου Τρικόρφου Φωκίδος.