Υγιεινή και Ασφάλεια στα Τρόφιμα και στην Κουζίνα του σπιτιού μας

Όλοι πιστεύουμε ότι το σπίτι μας, είναι πολύ καθαρό. Κι όμως, η κύρια πηγή τροφικών δηλητηριάσεων, παραμένει το ίδιο μας το σπίτι.
Οι άνθρωποι, ενώ σε μεγάλο βαθμό είναι ενήμεροι για τα θέματα που αφορούν την ασφάλεια τροφίμων, ακόμη δυστυχώς, δεν παίρνουν την υγιεινή στην κουζίνα, αρκετά στα σοβαρά.

Παρακάτω, θα βρείτε τα συχνότερα λάθη και μερικές απλές οδηγίες και προφυλάξεις για να κρατηθούν μακριά από το φαγητό, τα επιβλαβή βακτηρίδια, που είναι η κύρια πηγή των τροφογενών ασθενειών.

Τρόφιμα
✔ Πρώτα απ᾿ όλα, ελέγχουμε ότι τα τρόφιμα τα οποία θα καταναλώσουμε, δεν έχουν υπερβεί την προτεινόμενη ημερομηνία λήξης που αναγράφεται στην συσκευασία, ή ότι είναι έστω φρεσκοληγμένα, (ούτε γι᾿ αστείο).

✔ Τα κονσερβοποιημένα προϊόντα, δεν πρέπει να έχουν τσακίσματα, χαραγματιές, ραγίσματα ή φουσκωμένα καπάκια και τοιχώματα.

✔ Αγοράζουμε πάντα τελευταία, (αφού έχουμε ολοκληρώσει τα ψώνια μας και πριν πάμε στο ταμείο), τα κρέατα και τα πουλερικά και τα διατηρούμε στις συσκευασίες τους, μακριά από άλλα τρόφιμα, ιδίως αυτά που θα καταναλωθούν χωρίς περαιτέρω μαγείρεμα.

✔ Ελέγχουμε ότι τα προϊόντα κρέατος και τα πουλερικά, (φρέσκα, προσυσκευασμένα ή προμαγειρεμένα) που αγοράζουμε, είναι σωστά παγωμένα και φροντίζουμε να διατηρούνται και να διακινούνται παγωμένα, ώστε να μην αναπτυχθούν βακτήρια.

✔ Πρέπει να τα τοποθετούμε σε πλαστικές σακούλες, αν είναι διαθέσιμες, για να μην υπάρξουν διαρροές και κατά συνέπεια επιμόλυνση των υπολοίπων τροφίμων.

✔ Μεταφέρουμε τα τρόφιμα το συντομότερο δυνατόν στο σπίτι, χρησιμοποιώντας ακόμα και ισοθερμικό δοχείο, ή και παγοκύστες για τα ευαλλοίωτα τρόφιμα, ειδικά αν πρόκειτε να τα μεταφέρουμε σε μεγάλη απόσταση.

✔ Πάντα ψύχουμε τα ευαλλοίωτα τρόφιμα μέσα σε 2 ώρες, από τη στιγμή που θα τα βγάλουμε από το ψυγείο του καταστήματος, ενώ πρέπει να τα ψύξουμε μέσα σε 1 ώρα, όταν η θερμοκρασία είναι πάνω από 30°C.

✔ Δεν τ᾿ αφήνουμε ποτέ, για μεγάλο χρονικό διάστημα σε θερμοκρασία περιβάλλοντος. Τοποθετούμε άμεσα τα τρόφιμα στην συντήρηση ή την κατάψυξη ανάλογα με το είδος τους.

✔ Τοποθετούμε τα ωμά προϊόντα στα κάτω ράφια του ψυγείου μας και τα μαγειρεμένα σε διαφορετικά ράφια από τα ωμά τρόφιμα.

✔ Αποθηκεύουμε τα τρόφιμα σε κλειστά δοχεία ή τα σκεπάζουμε με διάφανη μεμβράνη ή αλουμινόχαρτο. Ελέγχουμε αν υπάρχει διαρροή υγρών από τα ωμά, στα υπόλοιπα τρόφιμα.

✔ Η ποσότητα των τροφίμων που αποθηκεύουμε είναι καθοριστική. Όταν τοποθετούμε πολλά τρόφιμα στην κατάψυξη, μειώνεται η θερμοκρασία της. Πρέπει να θυμάστε ότι ακόμα και στα κατεψυγμένα τρόφιμα, μπορεί να υπάρχουν βακτήρια, τα οποία όμως δεν αναπτύσσονται ή πολλαπλασιάζονται σε θερμοκρασίες κάτω των -18°C βαθμών Κελσίου.

Στην κουζίνα μας

✔ Η προσωπική υγιεινή, είναι το σημαντικότερο που πρέπει να τηρείται στο χώρο της κουζίνας μας και το δεύτερο είναι η οργάνωση.

✔ Αποφεύγουμε το κάπνισμα την ώρα της προετοιμασίας του φαγητού, (δεν το θέλουμε με στάχτη). Σε περίπτωση που κοπούμε, προστατεύουμε το τραύμα μας με αδιάβροχο κάλυμμα.

✔ Τα κατοικίδια ζώα, πρέπει να παραμένουν εκτός του χώρου της κουζίνας.

✔ Πλένουμε τα χέρια μας σχολαστικά, πριν και μετά το χειρισμό ωμών τροφίμων. Χρησιμοποιούμε σαπούνι και ζεστό νερό, ενώ η διάρκεια πλυσίματος, πρέπει να είναι τουλάχιστον 20'' δευτερόλεπτα. Πλένουμε τα χέρια μας σχολαστικά, ανάμεσα από τα δάκτυλα και κάτω από τα νύχια, πριν και μετά το χειρισμό ωμών τροφίμων. Στεγνώνουμε τα χέρια μας με καθαρές πετσέτες ή καλύτερα με χαρτί κουζίνας.

✔ Οι πάγκοι της κουζίνας και οι επιφάνειες κοπής, πρέπει να καθαρίζονται σχολαστικά, μετά και κατά τη διάρκεια προετοιμασίας των τροφίμων, ιδιαίτερα όταν διαχειριζόμαστε ωμά τρόφιμα. Οι επιφάνειες κοπής, αποτελούν κύρια πηγή επιμόλυνσης, του ενός τροφίμου από άλλο.

✔ Όσο σημαντικό είναι να πλένουμε τα χέρια μας πριν και μετά το χειρισμό ωμών τροφίμων, άλλο τόσο είναι να καθαρίζουμε και τα μέσα μαγειρέματος, (πιρούνια, μαχαίρια, κουτάλια κ.λ.π.). Όταν δοκιμάζουμε το φαγητό, δεν χρησιμοποιούμε ποτέ, τα σκεύη με τα οποία προετοιμάσαμε το ωμό τρόφιμο.

✔ Δεν τοποθετούμε έτοιμο μαγειρεμένο φαγητό, επάνω σε επιφάνεια στην οποία προηγουμένως είχαμε τοποθετήσει ωμό τρόφιμο.

✔ Στο σπίτι, πρέπει να ψύχουμε ή να παγώνουμε το κρέας και τα πουλερικά αμέσως.
Σε περίπτωση που δε θα καταναλώσουμε το κρέας εντός 3 ημερών, είναι προτιμότερο να αγοράσουμε απευθείας κατεψυγμένο, αντί να  καταψύξουμε το νωπό.

✔ Δεν πλένουμε το κρέας πριν το βάλουμε στο ψυγείο. Αποφεύγουμε να το τοποθετούμε σε πλαστικές σακούλες τροφίμων, που κλείνουν αεροστεγώς και δεν πρέπει να το τυλίγουμε με διάφανη μεμβράνη, πριν το βάλουμε στο ψυγείο, γιατί σ' αυτό το περιβάλλον αναπτύσσονται αναερόβιοι, (επικίνδυνοι) μικροοργανισμοί.

✔ Συμβουλευόμαστε τις οδηγίες απόψυξης και μαγειρέματος, οι οποίες αναγράφονται στις συσκευασίες των κατεψυγμένων. Είναι σημαντικό να μαγειρεύουμε το κρέας και τα πουλερικά, αφού τα έχουμε πλήρως ξεπαγώσει.

✔ Δεν ξαναπαγώνουμε τρόφιμα τα οποία έχουν ξεπαγώσει, παρά μόνο αν έχουν μαγειρευτεί. Ο σωστότερος τρόπος απόψυξης είναι η τοποθέτηση του τροφίμου στη συντήρηση, μέσα σε σκεύος, απ᾿ το προηγούμενο βράδυ.

✔ Διατηρούμε το ψυγείο μας καθαρό, το καθαρίζουμε τουλάχιστον μια φορά κάθε τέσσερις εβδομάδες, κατά διαστήματα ελέγχουμε αν λειτουργεί κανονικά, με τη χρήση θερμομέτρου και συμβουλευόμαστε τις οδηγίες του κατασκευαστή, για την συχνότητα των αποψύξεων που πρέπει να του κάνουμε, αν δεν είναι αυτόματο.

✔ Ρυθμίζουμε τη θερμοκρασία του ψυγείου μας στη χαμηλότερη δυνατή επιλογή, ώστε αφενός, να μην επιτρέπεται η δημιουργία πάγου στα προϊόντα και αφετέρου, να επιτυγχάνουμε την μεγαλύτερη διάρκεια συντήρησης των προϊόντων μας.

✔ Τα ψυγεία μας πρέπει να έχουν θερμοκρασία χαμηλότερη από 6°С και οι καταψύκτες χαμηλότερη από -18°C.
Τα περισσότερα βακτήρια που υπάρχουν στα τρόφιμα, συνεχίζουν να αναπτύσσονται στους 4°С, μια ασφαλή θερμοκρασία ψυγείου, απλά αυτό συμβαίνει σε αργότερο ρυθμό.
Οι θερμοκρασίες των καταψύξεων στους -18°С και χαμηλότερα, σταματούν την ανάπτυξη των βακτηρίων.

✔ Τα τρόφιμα είναι ασφαλή στην κατάψυξη και μπορούν παραμείνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα, χωρίς να αναπτυχθούν κίνδυνοι για την ανθρώπινη υγεία. Το πρόβλημα ξεκινάει από την στιγμή που το τρόφιμο αποψύχεται και η θερμοκρασία του γίνεται μεγαλύτερη των 5°C.

✔ Πρέπει να ξέρουμε ότι, σε θερμοκρασίες από 5°С έως 60°С, τα βακτήρια βρίσκουν το ιδανικό περιβάλλον για να πολλαπλασιαστούν. Γι' αυτό, αποφεύγουμε να διατηρούμε τρόφιμα σε αυτές τις θερμοκρασίες.

✔ Τα κρέατα και τα ψάρια, είναι ασφαλή σε θερμοκρασία κατάψυξης -35°С, ενώ τα φρούτα και τα λαχανικά δε διατρέχουν κανένα κίνδυνο με τη διαδικασία της ψύξης, αρκεί η διαδικασία κατάψυξής τους να αρχίζει λίγες ώρες μετά τα κόψιμό τους.

✔ Μαγειρεύουμε πάντα τα τρόφιμα, πολύ καλά. Χρησιμοποιούμε τις οδηγίες μαγειρέματος της συσκευασίας, αν υπάρχουν, διαφορετικά ελέγχουμε αν το φαγητό είναι καλά ψημένο στο κέντρο του.

✔ Καλό είναι να καταναλώνουμε το φαγητό μας, όσο το δυνατό πιο γρήγορα, από την στιγμή της προετοιμασίας του, γιατί αν τ᾿ αφήνουμε πολύ ώρα αφού το μαγειρέψουμε, σε θερμοκρασία δωματίου, επιτρέπουμε στα μικρόβια να αυξηθούν και να πολλαπλασιαστούν.

✔ Διατηρούμε τα ζεστά τρόφιμα πάνω από 60°С και τα κρύα τρόφιμα κάτω από 4°С.

✔ Παγώνουμε τα περισσεύματα του φαγητού μας το συντομότερο δυνατόν, τοποθετώντας τα στην συντήρηση ή στην κατάψυξη.

✔ Ξαναζεσταίνουμε μόνο μία φορά τα φαγητά που μας έχουν περισσέψει και σε περίπτωση που δεν καταναλωθούν, καλό είναι να τα πετάμε.

✔ Πλένουμε σχολαστικά τα φρούτα και τα λαχανικά, πριν τα χρησιμοποιήσουμε με καθαρό, κρύο, τρεχούμενο νερό, αφαιρώντας με προσοχή υπολείμματα χώματος και φυτοφαρμάκων. Αφαιρούμε τα εξωτερικά φύλλα λαχανικών, όπως το μαρούλι και το λάχανο, που φιλοξενούν περισσότερα μικρόβια. Δεν τα πλένουμε ποτέ, πριν την αποθήκευση τους, διαφορετικά θα πρέπει να τα στεγνώσουμε τελείως, να τα βάλουμε σε σακούλες τροφίμων και να τα τοποθετήσουμε στο ψυγείο.

✔ Για πιο αποτελεσματικό πλύσιμο των λαχανικών με φύλλα, τα βυθίζουμε σε μια λεκάνη με νερό, που έχουμε ρίξει λίγη σκόνη μαγειρικής σόδας ή ξύδι. Με αυτόν τον τρόπο, θα καταστραφούν όποια μικρόβια υπάρχουν.

✔ Καθαρίζουμε προσεκτικά, εξωτερικά τις κονσέρβες, πριν τις ανοίξουμε. Δεν αφήνουμε τα τρόφιμα μέσα, αφότου τις ανοίξουμε, αλλά τα μεταφέρουμε σε σκεύος με κάλυμμα.

✔ Τα ξηρά προϊόντα φυτικής προέλευσης και τα δημητριακά, (όσπρια, ρύζι, αλεύρι, ζυμαρικά, ξηροί καρποί, δημητριακά, κ.λ.π.), πρέπει να φυλάσσονται σε καθαρό, δροσερό και ξηρό περιβάλλον.

✔ Είναι ασφαλέστερο να έχουμε κάδο απορριμμάτων με κάλυμμα και να αλλάζουμε την σακούλα συχνά.

✔ Πετάμε οπωσδήποτε τα τρόφιμα όταν:

•  Έχουν περάσει την ημερομηνία λήξης, (και τα φρεσκοληγμένα μαζί).
•  Έχουν οσμή, γεύση ή όψη διαφορετική από την συνηθισμένη.
•  Όταν αμφιβάλουμε για την ποιότητά τους.

✔ Εάν αισθανόμαστε κάποια αδιαθεσία, είνα προτιμότερο να μην ετοιμάσουμε φαγητό για άλλους.
Δεν πρέπει να φταρνιζόμαστε ή να βήχουμε πάνω από τα τρόφιμα.

✔ Προσέχουμε ειδικότερα όταν υπάρχουν στο σπίτι μικρά παιδιά, άρρωστοι άνθρωποι, ηλικιωμένοι, ή έγκυες γυναίκες, γιατί είναι πιο ευαίσθητοι και επισφαλείς στις τροφικές δηλητηριάσεις.

✔ Αποθηκεύουμε τα υλικά καθαρισμού της κουζίνας μας στις αρχικές τους συσκευασίες και τα τοποθετούμε σε χώρους, μακριά από τα παιδιά.

✔ Χρησιμοποιούμε αν έχουμε, διαφορετικές επιφάνειες κοπής για ωμά κρέατα και λαχανικά. Οι πλαστικές, είναι καλύτερες από τις ξύλινες για τα κρέατα, καθώς δεν είναι πορώδεις (και άρα δεν γίνονται καταφύγιο για μικροοργανισμούς).

✔ Πλένουμε πάντα με σαπούνι και ξύδι και στεγνώνουμε τα εξαρτήματα που χρησιμοποιήσαμε για τον τεμαχισμό, ωμού κρέατος και πουλερικών. Για ειδικές περιπτώσεις, που χρειάζεται ακόμη μεγαλύτερη απολύμανση, μετά το πλύσιμο θα πρέπει να περαστούν με ελαφρύ διάλυμα χλωρίνης, (μια κουταλιά χλωρίνη σε ένα λίτρο νερού, το αφήνουμε λίγο να δράσει και ξεπλένουμε).

✔ Έχουμε διαφορετικά σφουγγάρια για διαφορετικές εργασίες. Δεν χρησιμοποιούμε το ίδιο σφουγγάρι για τα πιάτα και τον πάγκο της κουζίνας. Πλένουμε και απολυμαίνουμε (με ξύδι, ή διάλυμα χλωρίνης) τα σφουγγάρια και τις πετσέτες καθαρισμού, σε τακτά χρονικά διαστήματα.

✔ Διατηρούμε το νεροχύτη μας καθαρό. Προσπαθούμε να μη συσσωρεύονται σκουπίδια και υπολείμματα ωμών τροφών ενώ μαγειρεύουμε, γιατί είναι πολύ εύκολο τα βακτήρια να «περάσουν» στα τρόφιμα.

✔ Τα σφουγγάρια και οι απορροφητικές πετσέτες κουζίνας, έχουν την τάση να «μαζεύουν» μικροοργανισμούς. Δεν ξεχνάμε, μετά από κάθε χρήση να τα πλένουμε καλά, με ζεστό νερό και σαπούνι και κυρίως να τα αλλάζουμε συχνά.

✔ Εάν μπορούμε, χρησιμοποιούμε χαρτί κουζίνας, αντί για πετσέτες.

✔ Σε τακτά χρονικά διαστήματα, πρέπει να απολυμαίνουμε τα σφουγγάρια, τις πετσέτες, τα wettex κ.λ.π., που χρησιμοποιούμε στην κουζίνα μας, βράζοντάς τα για 10' λεπτά.

✔ Πολύ καλό και ακίνδυνο απολυμαντικό είναι το ξύδι, ειδικά το σπιτικό. Πρέπει να το χρησιμοποιούμε πάντα στο σφουγγάρι, για το πλύσιμο σκευών και εργαλείων που έχουν έρθει σε επαφή με ωμά κρέατα ή ψάρια, καθώς και στον πάγκο της κουζίνας.